Çfarë do të ndodhë me kampet e Gjadrit pas vendimit të Gjykatës Europiane, a vihet në pikëpytje marrëveshja Meloni-Rama për emigrantët dhe si do të ndikojë në përcaktimin e vendeve të sigurta të origjinës?
Gjykata e Drejtësisë e Bashkimit Evropian (GJED) ka përcaktuar udhëzime për “modelin e Shqipërisë”, që ka të bëjë me kampet e emigrantëve të ngritura në Gjadër nga Qeveria Meloni, që funksionojnë tashmë si CPR, lidhur me procedurat e përshpejtuara të azilit jashtë vendit.
Tashmë ky projekt i qeverisë Meloni është i diskutueshëm. Po cila është rëndësia e vendimit të gjykatës më të lartë evropiane?
Çfarë vendosi gjykata?
Çështja kishte të bënte me kushtet sipas të cilave shtetet anëtare të BE-së mund të klasifikojnë vendet si të ashtuquajtura “të sigurta origjine”. Në këtë rast specifik, Italia e përcaktoi Bangladeshin, ndër të tjera, si një vend të sigurt origjine. Gjykata më e lartë evropiane tani ka sqaruar se, sipas ligjit të BE-së, shtetet anëtare mund ta bëjnë vetë një klasifikim të tillë, por ato duhet të zbulojnë burimet për vlerësimin e tyre në mënyrë që ai të mund të vlerësohet nga gjyqësori.
Përveç kësaj, gjyqtarët në Luksemburg vendosën që të paktën derisa të hyjë në fuqi një rregullore e re e BE-së për azilin, një vend nuk është një “origjinë e sigurt” nëse grupe të caktuara njerëzish, siç janë njerëzit homoseksualë, nuk janë të sigurt atje.
Çfarë do të thotë ky vendim për Gjermaninë?
Gjermania ka gjithashtu një listë të vendeve të sigurta të origjinës. Përveç shteteve anëtare të BE-së, ajo përfshin vendet e Ballkanit Perëndimor, si dhe Gjeorgjinë, Ganën, Moldavinë dhe Senegalin. “Vendimi është gjithashtu inovativ për Gjermaninë, sepse udhëzimet evropiane për klasifikimin e vendeve të sigurta të origjinës zbatohen edhe këtu”, thotë ekspertja e ligjit të migracionit Pauline Endres de Oliveira.
Ministria Federale e Brendshme, e cila është përgjegjëse për çështjen, fillimisht nuk tha asgjë në lidhje me implikimet specifike të vendimit për Gjermaninë. Një zëdhënës deklaroi se ata do ta vlerësonin vendimin e GJED-së. Ai theksoi se Gjermania tashmë i zbulon arsyet për klasifikimin e një vendi origjine si të sigurt dhe se Gjermania në përgjithësi i klasifikon vendet si të tilla vetëm nëse popullatat e tyre konsiderohen të sigurta.
Çfarë lidhje kanë listat e vendeve me “modelin e Shqipërisë”?
Përcaktimi i vendeve të sigurta të origjinës është një parakusht themelor për zbatimin e “Modelit të Shqipërisë”. Sfondi është se shtetet anëtare të BE-së mund të vlerësojnë statusin e mbrojtjes së njerëzve që vijnë nga të ashtuquajturat vende të sigurta të origjinës në një procedurë të përshpejtuar.
Italia synon të kryejë procedura të tilla jashtë BE-së, konkretisht në Shqipëri. Kështu, GJED sqaroi vetëm një çështje të pjesshme të modelit dhe krijoi kuadrin për shqyrtimin e kërkesave për azil nga migrantët e Mesdheut jashtë BE-së.
Sipas ekspertit ligjor Endres de Oliveira, mbetet e paqartë nëse dhe si mund të vazhdojë “modeli i Shqipërisë” pas vendimit. “Ende ka shumë pyetje ligjore rreth ‘modelit Itali-Shqipëri'”, shpjegon profesori në Universitetin Humboldt në Berlin. Për shembull, nëse akomodimi i planifikuar i azilkërkuesve në qendra të tilla barazohet ligjërisht me ndalimin, kjo do të ishte problematike, sepse sipas ligjit ndërkombëtar, askush nuk mund të ndalohet pa baza ligjore dhe paraqitja e një kërkese për azil nuk është bazë për ndalim.
Si reagoi qeveria italiane?
Vendimi u prit me kritika të ashpra në Itali. Kryeministrja Giorgia Meloni tha se vendimi ishte i habitshëm dhe kufizon më tej fushëveprimin tashmë të kufizuar të veprimeve të qeverive. “Ky është një hap që duhet t’i shqetësojë të gjithë. Sistemi gjyqësor, këtë herë ai evropian, po pretendon kompetenca “që nuk janë e drejta e tij, ndërsa përgjegjësia u takon politikanëve”, tha Meloni.
Si funksionon saktësisht modeli italian?
Italia ka lidhur një marrëveshje me Shqipërinë në lidhje me shqyrtimin e kërkesave për azil në territorin shqiptar, por sipas ligjit italian. Për këtë qëllim, në Shqipëri janë ndërtuar dy kampe ku zyrtarët italianë do të vendosin për kërkesat për azil nga migrantët që u ndaluan gjatë rrugës së tyre për në Evropë në Mesdhe. Megjithatë, kjo vlen vetëm për migrantët nga të ashtuquajturat vende të sigurta origjine që janë në moshë madhore dhe meshkujt, ndërsa gratë dhe të miturit përjashtohen. Aplikantët nuk lejohen të largohen nga kampet në Shqipëri, ndërsa kërkesat e tyre janë duke u shqyrtuar. Vetëm nëse kërkesa e tyre për azil është e suksesshme, ata do të lejohen të hyjnë në Itali.
Modeli nuk ka funksionuar deri më tani: gjyqësori italian ndaloi planet e koalicionit qeveritar të krahut të djathtë.
Çfarë ndodh aktualisht me kampet në Shqipëri?
Pas humbjeve në gjykatat italiane, koalicioni i Melonit miratoi një dekret të ri në mars duke lejuar që azilkërkuesit e refuzuar të strehohen në Shqipëri ndërsa presin deportimin. Kjo zgjeroi përdorimin e kampeve. Në prill, azilkërkuesit e refuzuar u transferuan për herë të parë në qendrën në Gjadër, në veri të Shqipërisë.
Më parë, mjediset ishin kryesisht të zbrazëta dhe përdoreshin kryesisht nga nëpunësit civilë. Që nga futja e opsionit të ri të përdorimit, rreth 110 persona kanë kaluar nëpër qendra deri në fund të qershorit, sipas revistës “Altreconomia”, e cila citon të dhëna nga Ministria e Brendshme italiane. Ministria e Brendshme nuk i është përgjigjur ende një kërkese për informacion në lidhje me numrin e personave që ndodhen aktualisht në mjedise.
Cili është qëndrimi i BE-së ndaj modelit?
Marrëveshja italiane me Shqipërinë u ndoq nga afër në disa shtete anëtare të BE-së, jo vetëm sepse disa qeveri mund të parashikonin modele të ngjashme. Danimarka, për shembull, shprehu interes të hershëm për procedurat e azilit në vendet e treta.
Një rregullore e re e BE-së përcakton që në të ardhmen, vendet mund të klasifikohen si të sigurta origjine, madje edhe me përjashtime për grupe të caktuara njerëzish dhe rajone të caktuara. Kjo dispozitë është pjesë e reformës së madhe të ligjit të azilit të BE-së, e cila do të hyjë në fuqi në qershor 2026. Gjykata në Luksemburg vuri në dukje se BE-ja është e lirë të përshpejtojë datën e hyrjes në fuqi të dispozitës. Megjithatë, deri atëherë, ligji i vjetër i BE-së dhe interpretimi i gjykatës do të vazhdojnë të zbatohen.
Përveç kësaj, Komisioni Evropian propozoi një listë të BE-së me vendet e sigurta të origjinës në prill. Kjo do të përshpejtonte procedurat e azilit për aplikantët nga Kosova, Bangladeshi, Kolumbia, Egjipti, India, Maroku dhe Tunizia. Propozimi ende kërkon miratimin e Parlamentit Evropian dhe Këshillit të Bashkimit Evropian.
Cili është ndryshimi nga qendrat e riatdhesimit?
Disa shtete të BE-së po diskutojnë aktualisht idenë e zhvendosjes së azilkërkuesve, kërkesat e të cilëve tashmë janë refuzuar përfundimisht, në vende të treta jashtë Evropës, në të ashtuquajturat qendra kthimi. Ministri i Brendshëm gjerman Alexander Dobrindt (CSU) e konfirmoi së fundmi këtë qëllim. Komisioni i BE-së ka propozuar një ligj për këtë qëllim, por negociatat midis shteteve të BE-së dhe Parlamentit janë ende në pritje. Megjithatë, sipas “modelit origjinal të Shqipërisë”, shqyrtimi i aplikimit do të zhvillohej tashmë jashtë vendit.
Leave a Reply